Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ)
Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου είναι μία νοσολογική οντότητα που χαρακτηρίζεται από χρόνιο κοιλιακό πόνο και διαταραχές στις συνήθειες του εντέρου, χωρίς να έχει εντοπιστεί κάποιο οργανικό αίτιο. Είναι η πιο κοινή νόσος του γαστρεντερικού συστήματος που ταλαιπωρεί το 15-20% του ελληνικού πληθυσμού και ιδιαίτερα τους νέους και τις γυναίκες
Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ)
Το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) αποτελεί μία από τις πιο συχνές γαστρεντερολογικές παθήσεις ως μια χρόνια υποτροπιάζουσα πάθηση, μη απειλητική για τη ζωή, που όμως επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Απαιτεί εξατομικευμένη διατροφική προσέγγιση ανάλογα με την ανοχή του κάθε οργανισμού στα τρόφιμα και βεβαίως, εάν εμφανίζει διάρροια ή δυσκοιλιότητα ο ασθενής. Ο στόχος είναι μια ισορροπημένη διατροφή.
Τα πιο κοινά συμπτώματα του ΣΕΕ περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο, μετεωρισμό, αέρια, διάρροια, δυσκοιλιότητα ή εναλλαγές μεταξύ διάρροιας/δυσκοιλιότητας, ναυτία, αίσθημα ταχείας πλήρωσης του στομάχου και βλέννα στα κόπρανα.
Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα ;
Χρόνιο κοιλιακό άλγος. Ο κοιλιακός πόνος περιγράφεται σαν έντονο σφίξιμο στην κοιλιά που περιοδικά υφίεται ή επιδεινώνεται. Η θέση και ο χαρακτήρας του πόνου ποικίλουν. Παράγοντες όπως το άγχος και το φαγητό μπορούν να επιδεινώσουν τον πόνο, ενώ η αφόδευση τον ανακουφίζει.
Προσοχή στον κοιλιακό πόνο που σχετίζεται με ανορεξία, απώλεια σωματικού βάρους ή που ξυπνάει τον πάσχοντα κατά τη διάρκεια της νύχτας γιατί χρήζει περαιτέρω ελέγχου.
Διαταραχές στις εντερικές συνήθειες. Οι ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου παραπονούνται για εντερικές ενοχλήσεις που μπορούν να αφορούν διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και εναλλαγή των δύο καταστάσεων. 50% των ασθενών παραπονούνται για διάρροιες.
Αιματηρές ή νυκτερινές ή ελαιώδεις διάρροιες δεν μπορούν να συσχετισθούν με το σύνδρομο και υποδηλώνουν οργανικό πρόβλημα.
Άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με το σύνδρομο είναι η ναυτία, η δυσπεψία, ο μετεωρισμός της κοιλιάς (φούσκωμα), η παραγωγή αερίων.
Εξωεντερικά συμπτώματα. Οι ασθενείς συχνά παραπονούνται για δυσμηνόρροια (πόνο κατά την περίοδο), δυσπαρεύνια (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή), γενικευμένους πόνους.
Υπάρχουν 3 υπότυποι του ΣΕΕ
- ΣΕΕ με διάρροια
- ΣΕΕ με δυσκοιλιότητα
- Μικτός τύπος
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Δυστυχώς δεν έχει βρεθεί κάποια εξέταση αίματος που να δηλώνει ότι πάσχουμε από το σύνδρομο. Ως εκ τούτου είναι μια διάγνωση αποκλεισμού. Πέρα λοιπόν από την κλινική εικόνα που περιέγραψα πιο πάνω, ο Ιατρός πρέπει να στείλει καλλιέργειες κοπράνων, για να αποκλείσει κάποια λοίμωξη. Ο αιματολογικός έλεγχος για κοιλιοκάκη, μία νόσο με παρόμοια συμτώματα, κρίνεται αναγκαίος. Είναι λογικό επί εμμονής των συμτωμάτων να καταφύγουμε αρχικά σε ένα υπέρηχο κοιλίας και τελικά ακόμα και σε κολονοσκόπηση προς αποκλεισμό οργανικής νόσου.
Θεραπεία
Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μία χρόνια νόσος για την οποία δεν έχει βρεθεί ακόμα οριστική θεραπεία. Ο κύριος στόχος των ιατρικών μας παρεμβάσεων έγκειται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του ασθενούς και στον αποκλεισμό υποψιών για σοβαρό νόσημα. Ακρογωνιαίο λίθο λοιπόν αποτελεί η σχέση εμπιστοσύνης και κατανόησης μεταξύ Ιατρού και πάσχοντα.
Προσοχή στη διατροφή! Αποφυγή τροφών που παράγουν αέρια, όπως τα όσπρια, τα δημητριακά, οι μπανάνες, τα καρότα, τα ροδάκινα. Η απομάκρυνση τροφών με λακτόζη βοηθάει κάποιους πάσχοντες. Αύξηση στην πρόσληψη φυτικών ινών όταν η νόσος είναι σε ύφεση και εξάλειψή τους από το διατροφολόγιο επί εξάρσεως των συμπτωμάτων.
Φάρμακα. Η χρόνια χρήση φαρμάκων πρέπει να αποφεύγεται. Επί εξάρσεων όμως συνιστούμε τη συστηματική χρήση σπασμολυτικών για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Επίσης έχει αποδειχθεί ότι κάποια ήπια αντικαταθλιπτικά βοηθούν, εκμεταλλευόμενοι την αναλγητική τους δράση. Η χορήγηση αντιδιαρροϊκών για μικρό χρονικό διάστημα βοηθά τους ασθενείς με διάρροια στα πλαίσια μιας έξαρσης αλλά δεν καταπραΰνει τον πόνο. Εξάλλου, η χρήση κάποιων αντιεμετικών (αγωνιστών σεροτονίνης) μπορεί να βοηθήσει στον κοιλιακό πόνο. Τέλος τα αντιβιοτικά συχνά επιστρατεύονται για αντιμετωπίσουν επίμονα συμπτώματα.
Εναλλακτικές θεραπείες με προβιοτικά , βότανα, βελονισμό, χορήγηση ενζύμων είναι ακόμα σε πειραματικό επίπεδο, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Καταλήγοντας, πρέπει να επισημάνω πως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου είναι μία πολύπλοκη κλινική οντότητα, που αν και δεν ενέχει μεγάλους κινδύνους για την υγεία του πάσχοντα, εν τούτοις μπορεί να τον ταλαιπωρήσει ψυχικά και σωματικά. Είναι αναγκαία η συστηματική παρακολούθηση του πάσχοντα από επιστήμονες με την απαιτούμενη τεχνογνωσία , προκειμένου να παράσχεται η εξατομικευμένη αντιμετώπιση που χρήζει αυτό το σύνθετο νόσημα.
Εξάρσεις του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου
Οι εξάρσεις του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου μπορεί να προκύψουν ξαφνικά, χωρίς προφανή αιτία. Υπάρχουν, όμως, και κάποιες διατροφικές και μη, συνήθειες οι οποίες αποτελούν έναυσμα για την εμφάνισή του. Αυτές είναι :
- Κατανάλωση καφεΐνης
- Κατανάλωση αλκοόλ
- Κατανάλωση λιπαρών ή πικάντικων φαγητών
- Φασόλια, φακές, γλυκά
- Προϊόντα σιταριού
- Άγχος/Στρες
Ανακούφιση των συμπτωμάτων
Η διατροφή αποτελεί βασικό άξονα για την ανακούφιση των συμπτωμάτων του ΣΕΕ.
Τα απαραιτητα είναι:
- Προβιοτικά, οι «ζωντανοί μικροοργανισμοί» που όταν χορηγούνται σε επαρκείς ποσότητες μας παρέχουν οφέλη για την υγεία μας.
Με αντιφλεγμονώδη δράση, ρυθμιστική δράση του εντερικού πόνου, ενίσχυση του φραγμού του βλεννογόνου, αποτροπή της δράσης και αντικατάσταση των παθογόνων βακτηρίων. - Πρεβιοτικά, οι ζυμωμένοι υδατάνθρακες βραχείας αλυσίδας που επιτρέπουν αλλαγές στη σύνθεση και τη δραστηριότητα των εντερικών μικροβίων, με όφελος για την υγεία.
- Οι φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες (FOS) και οι γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (GOS) και η ινουλίνη είναι από τα πιο κοινά πρεβιοτικά, δηλ. η ‘τροφή’-υπόστρωμα των προβιοτικών στελεχών.
- Το Βουτυρικό οξύ που αποτελεί λιπαρό οξύ βραχέας αλύσου (SCFAs) που δημιουργείται όταν τα καλά βακτήρια στο έντερό μας διαλύουν τις διαιτητικές ίνες. Aνήκει στην κατηγορία των μεταβιοτικών (postbiotics). Φαίνεται πως τα μεταβιοτικά έχουν ανοσοτροποποιητικές επιδράσεις και πως βοηθάνε στην ανακούφιση συμπτωμάτων, όπως είναι οι κολικοί. Σε συνδυασμό με τα θρεπτικά συστατικά μπορούν να ωφελήσουν την υγεία του ατόμου-ξενιστή και να αυξήσουν την ισχύ και τη διάρκεια ζωής των ενεργών μικροοργανισμών. Όσο καλύτερα επάγεται η παραγωγή βουτυρικού οξέος από το παχύ έντερο, τόσο καλύτερα είναι συνολικά τα αποτελέσματα. To βουτυρικό οξύ ευνοεί την επούλωση αλλοιώσεων, συμβάλλει στη μείωση του εντερικού pH δημιουργώντας δυσμενές περιβάλλον για την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό παθογόνων βακτηρίων, ενώ παράλληλα βοηθά το προβιοτικό μείγμα να ενωθεί με τον εντερικό επιθηλιακό ιστό προωθώντας τον αποικισμό.
Τι είναι η διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs;
Η διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs εφαρμόζεται προσωρινά και είναι μια αρκετά περιοριστική διατροφή που αφορά σε ανθρώπους με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (σπαστική κολίτιδα).
Καθώς περιορίζονται πολλά τρόφιμα, σίγουρα δεν θα πρέπει να την ακολουθήσετε για μεγάλο χρονικό διάστημα καθώς μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις. Αποτελεί μια σύντομη διαδικασία ώστε να ανακαλύψετε ποια τρόφιμα ενδεχομένως σας δημιουργούν συμπτώματα.
Τι είναι τα FODMAPs και τι συμπτώματα μπορούν να προκαλέσουν;
Είναι ένα ακρωνύμιο, στα Αγγλικά, που αφορά κάποια είδη υδατανθράκων που όταν καταναλώνονται από ανθρώπους που έχουν το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου προκαλούν συμπτώματα όπως διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δυο, αυξημένα αέρια, αίσθηση πρηξίματος και μετεωρισμό.
Πιο συγκεκριμένα το ακρωνύμια αφορά σε αυτά τα είδη ζυμώσιμων υδατανθράκων (Fermentable):
- Ολιγοσακχαρίτες (Oligosaccharides).
(παραδείγματα τροφών: όσπρια, ξηροί καρποί, αγκινάρες, σκόρδο, κρεμμύδι). - Δισακχαρίτες (Dissacharides).
(παραδείγματα τροφών: γαλακτοκομικά προϊόντα με λακτόζη). - Μονοσακχαρίτες (Monosaccharides)
(παραδείγματα τροφών: αχλάδι, μήλο, μέλι, σιρόπι αγαύης) και (And) - Πολυόλες (Polyols).
(παραδείγματα τροφών: κουνουπίδι, ουσίες όπως ξυλιτόλη ή ισομαλτόλη που συναντώνται σε τσίχλες χωρίς ζάχαρη).
Είναι υδατάνθρακες μικρής αλύσου οι οποίοι είναι ωσμωτικά ενεργοί και μπορούν να προκαλέσουν βεβιασμένη μετακίνηση νερού προς το εσωτερικό του εντέρου. Επειδή είναι μη απορροφήσιμοι, ζυμώνονται από τα βακτήρια που εποικούν στο έντερο και αυξάνουν την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Πως εφαρμόζεται η διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs;
Η διατροφή έχει τρία διακριτά στάδια:
- Περιορισμός: Για περιορισμένο διάστημα πλήρης αποκλεισμός κάποιων τροφών (με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs).
- Επανεισαγωγή: Εισαγωγή/ δοκιμή των απαγορευμένων τροφών με συγκεκριμένο τρόπο για να εντοπιστούν εκείνα που δημιουργούν συμπτώματα στον εκάστοτε άνθρωπο (δεν είναι τα ίδια για όλους εκείνους που έχουν το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου).
- Εξατομίκευση: Εφόσον εντοπιστεί το είδος και η ποσότητα των τροφών που δημιουργούν συμπτώματα δημιουργείται μια τελική λίστα με τις κατάλληλες τροφές που μπορείτε να απολαμβάνετε χωρίς ανησυχία.
Κάθε στάδιο είναι εξίσου σημαντικό να εφαρμοστεί σωστά.
Σε ποιον απευθύνεται η διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs;
Προς το παρόν αυτή η διατροφή απευθύνεται πρωτίστους σε εκείνους που έχουν διαγνωσθεί με Σύνδρομο Ευερέθιστο Εντέρου (ΣΕΕ, σπαστική κολίτιδα) αλλά και σε εκείνους που έχουν διαγνωσθεί με Σύνδρομο Υπερανάπτυξης Βακτηριδίων του Εντέρου (Small Intestinal Bacterial Overgrowth, SIBO).
Μελέτες δείχνουν πως μπορεί να μειώσει τα γαστρεντερικά συμπτώματα σε περισσότερους από 80% εκείνων που την εφαρμόζουν.
Είναι μια διατροφή που δεν θα πρέπει να ακολουθήσετε χωρίς τη συμβολή του διαιτολόγου – διατροφολόγου σας.
Πριν ξεκινήσετε
- Μιλήστε με τον γαστρεντερολόγο σας και βεβαιωθείτε πως έχετε Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου. Τα νοσήματα του εντέρου πολλές φορές έχουν παρόμοια συμπτώματα. Ο γαστρεντερολόγος σας είναι υπεύθυνος για τη διάγνωση του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
- Η εφαρμογή και των τριών σταδίων της διατροφής με χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs διαρκεί περίπου τρεις μήνες και, λόγω του περιορισμού των τροφών, δεν είναι εύκολή υπόθεση. Ενδεχομένως, αξίζει τον κόπο να δοκιμάσετε κάποιους ήπιους περιορισμούς τροφών, σε συνεργασία με τον διαιτολόγο σας, χωρίς να αποκλείετε ολόκληρες ομάδες τροφίμων, για να δείτε αν αυτό θα σας βοηθήσει πριν ξεκινήσετε να εφαρμόσετε τη διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs.
Εφόσον, δεν έχετε σημαντική διαφορά μιλήστε με τον διαιτολόγο – διατροφολόγο σας για να δοκιμάσετε τη διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα σε FODMAPs.
